Harcerstwo od początków swojego istnienia miało ścisły związek z turystyką – harcerze jeździli na obozy, organizowali rajdy piesze, wycieczki, spływy kajakowe. Turystyka i krajoznawstwo stwarza młodym ludziom możliwości poznania otaczającego ich świat, pozwala na rozwój kondycji fizycznej, co w dobie komputerów jest niezwykle istotne, a organizacja rajdów i spływów wpływa korzystnie na rozwój umiejętności organizacyjnych. W związku z powyższym turystyka powinna towarzyszyć każdej drużynie harcerskiej, a dla drużyn które w turystyce widzą swoje główne pole działania polecam zdobycie Specjalności Turystycznej.
Aby zdobyć miano drużyny turystycznej należy najpierw spełnić następujące wymogi:
1) Drużyna musi pracować przynajmniej rok (od daty zamknięcia okresu próbnego),
2) Roczna praca drużyny musi być udokumentowana pozytywną opinią komendanta hufca,
3) Kolejnym krokiem jest stworzenie programu dochodzenia do specjalności, który realizowany będzie przez pełny rok harcerski. Wdrożenie w/w programu ma na celu przybliżenie drużynie specyfiki specjalności turystycznej oraz „wklejenie” do jej pracy podstawowych elementów tej specjalności. Znaleźć się w nim powinny takie elementy jak:
a) ZBIÓRKI TEMATYCZNE:
Ich celem jest przybliżenie harcerzom podstawowych pojęć związanych z turystyką, a więc mogą to być np.:
- Czym jest turystyka? Jakie jej rodzaje będzie drużyna stosować (piesza górska, nizinna, rowerowa, kajakowa, konna etc.),
- Historia turystyki – gdzie i w jaki sposób rozpoczęła się działalność turystyczna, komu to zawdzięczamy.
- Ekwipunek turystyczny, – czyli co jest potrzebne harcerzowi, żeby wygodnie i bezpiecznie uprawiać turystykę (plecaki, odzież turystyczna, buty, namioty, mapy, busola etc.)
- Nasz region – atrakcje turystyczne w naszym regionie (zabytki, obiekty przyrodnicze etc.), szlaki.
- Odznaki turystyczne, – czym są, jak i gdzie się je zdobywa, nabycie przez harcerzy umiejętności wypełniania książeczek.
b) ORGANIZACJA RAJDÓW, BIWAKÓW, WYCIECZEK:
Organizacja rajdów, biwaków i wycieczek daje możliwość poznania przez harcerzy prawdziwego smaku turystyki. Podczas wycieczek harcerze na własnej skórze mogą zweryfikować swoją wiedzę na temat niezbędnego wyposażenia, orientacji w terenie, zdobywają praktyczną wiedzę, a co moim zdaniem najważniejsze – mają okazję zaznać prawdziwej przygody.
Dobrze jest pokazać drużynie kilka możliwych rodzajów wycieczek, żeby byli świadomi, co oferuje im specjalność turystyczna. Warto na tym etapie pokazać harcerzom jakie szerokie jest pojęcie turystyki i organizować wycieczki wykorzystując różne formy turystyki, np.: wycieczki nizinne, górskie, rowerowe, kajakowe itp.
c) ZDOBYWANIE ODZNAK TURYSTYCZNYCH I SPRAWNOŚCI:
Odznaki i sprawności działają na harcerzy w sposób mobilizujący. Znam to z własnego doświadczenia, bo pomimo to iż na co dzień uważam się za człowieka dorosłego i czasami myślę sobie, że już na odznakach mi nie zależy, to jednak biorąc książeczkę do ręki mój punkt myślenia zmienia się w mgnieniu oka, np. zdobywanie odznak OTP wymaga zaliczenia pewnej ilości punktów poza regionem zamieszkania. I fakt ten doprowadził mnie na wiele interesujących wycieczek po Górach Świętokrzyskich, czy szlakach woj. pomorskiego.
ODZNAKI TURYSTYKI KWALIFIKOWANEJ:
- Górska Odznaka Turystyczna (GOT)
- Odznaka Turystyki Pieszej (OTP).
- Kolarska Odznaka Turystyczna
- Turystyczna Odznaka Kajakowa
- Nizinna Odznaka Narciarska
ODZNAKI KRAJOZNAWCZE:
- Turysta Przyrodnik
- Regionalna Odznaka Krajoznawcza
- Inne odznaki krajoznawcze, które zdobywać możemy e regionie zamieszkania
Więcej informacji o odznakach turystycznych PTTK znajdziecie tutaj.
ODZNAKI HARCERSKIE
Biorąc pod uwagę miejsce naszego zamieszkania zachęcam wszystkich do zdobywania Harcerskiej Odznaki Turystyczno-Krajoznawczej (HOTK). Więcej o tej odznace napisałem w innym artykule opublikowany na łamach Internetowej Gazety Turystycznej, który znajdziecie tutaj.
Ważnym aspektem są też sprawności turystyczne, które dają harcerzom możliwość nabycia konkretnych umiejętności związanych z wybranym zagadnieniem turystycznym:
- Sprawności zestawu podstawowego – są to sprawności przeznaczone dla wszystkich drużyn, zakładają zdobycie podstawowych umiejętności i wiadomości, dobre na pierwsze miesiące
- Sprawności specjalnościowe z zestawu uzupełniającego – wymagają wyższych umiejętności, nadają się do zdobywania pod koniec okresu dochodzenia do specjalności oraz przy przedłużaniu specjalności na następne lata. Wykaz sprawności znajdziesz tutaj
d) ZDOBYWANIE SPECJALISTYCZNYCH UPRAWNIEŃ TURYSTYCZNYCH:
Zagadnienie to dotyczy przede wszystkim kadry drużyny turystycznej, w której musi być obecny „szef wyszkolenia specjalnościowego”. Dobrze jest, żeby drużynowy pełnił taką funkcję posiadając odpowiednie uprawnienia, jednak nie jest to wymóg formalny. Możemy mieć w drużynie zaprzyjaźnionego przodownika czy przewodnika, który będzie wspierał naszą działalność turystyczną. Znajdą się też takie uprawnienie, które mogą zdobywać osoby, które ukończyły 16 rok życia. Systematyczne podnoszenie kwalifikacji kadry, przyniesie korzyści dla drużyny. Dzięki uprawnieniom, zdobywamy różne możliwości, np. prowadzenia grupy po górach, potwierdzania odbycia wycieczek w książeczkach odznak, weryfikowania odznak turystycznych i inne.
UPRAWNIENIA PAŃSTWOWE:
- Pilot wycieczek
- Przewodnik miejski
- Przewodnik górski
UPRAWNIENIA SPOŁECZNE:
- Przodownicy – turystyki górskiej, pieszej, kolarskiej etc. – dzięki tym uprawnieniom mamy możliwość potwierdzania wycieczek w książeczkach odznak turystycznych, przysługuje nam pierwszeństwo w przyjęciach na kursy organizowane przez PTTK, mamy też prawo do nieodpłatnego prowadzenia wycieczek w rejonie posiadanych uprawnień.
- Instruktor Ochrony Przyrody – daje nam prawo do potwierdzania punktów odznaki Turysta Przyrodnik
- Instruktor Krajoznawstwa – możemy oprowadzać nieodpłatnie grupę po obiektach krajoznawczych oraz potwierdzać punkty do odznak krajoznawczych.
Zdobywanie uprawnień jest istotnym elementem dla kadry, która zyskuje większe możliwości, a przez to usprawnia pracę drużyny. Problem tkwi w dostępności kursów na poszczególne uprawnienia – jest ich mało.
e) NAWIĄZYWANIE WSPÓŁPRACY Z ORGANIZACJAMI TURYSTYCZNYMI:
Nawiązanie współpracy z organizacjami turystycznymi daje możliwość wymiany doświadczeń, integracji środowisk turystycznych, umożliwia wzajemne uzupełnianie się. ZHP i PTTK podpisały umowę w zakresie współdziałania i dalszego rozwoju turystyki i krajoznawstwa wśród młodzieży harcerskiej. Tekst w/w porozumienia możecie przeczytać tutaj. .
Porozumienie zakłada współpracę w następujących płaszczyznach:
- popularyzację krajoznawstwa, opiekę nad zabytkami i ochronę przyrody,
- szkolenie kadr turystycznych,
- upowszechnianie uprawiania wszystkich rodzajów turystyki,
- obustronną wymianę dorobku i doświadczeń.
Jednym z przykładów wspólnych inicjatyw ZHP i PTTK na terenie Warmii i Mazur jest organizowany przez KTG „Grań” z Oddziału Warmińsko-Mazurskiego PTTK Marsz na Orientację „Vell Vincere”. Jest to impreza, w której biorą udział zarówno turyści z PTTK, jak i przedstawiciele drużyn harcerskich. Zainteresowanych zapraszam do przeczytania relacji z MnO który odbył się w dniach 7-8.10.2006r (http://www.gazeta.mazury.pl/index.php?page=teksty/teksty.php&id_tekstu=1025215015490377) Z pewnością w Waszych środowiskach jest więcej tego typu inicjatyw. Warto poszukać w swoim otoczeniu jakiegoś klubu turystycznego, a ambitni mogą się pokusić o utworzenie w swoim hufcu Harcerskiego Klubu Turystycznego PTTK.
f) INTEGRACJA ZE ŚRODOWISKAMI TURYSTYCZNYMI:
Odbywać się może przez uczestnictwo drużyny w ogólnopolskich lub wojewódzkich rajdach, zlotach, złazach. Podczas tego typu imprez możemy poznać dorobek innych drużyn, wymienić się doświadczeniem, poznać nowe rozwiązania. Jest to bardzo ciekawa i rozwijająca forma zwłaszcza dla drużyn, które pracują od kilku lat ze specjalnością turystyczną. Wybór odpowiedniej imprezy nie jest rzeczą trudną, ponieważ co roku w całej Polsce jest organizowanych wiele interesujących rajdów.
Poza tym możemy na stałe współpracować z drużynami z naszego hufca, czy regionu, które już jakiś czas pracują ze specjalnością turystyczną i mogą podzielić się swoim dorobkiem i doświadczeniami.
g) NAZWA I BOHATER DRUŻYNY:
Zgodnie z zaleceniami zawartymi w „Zasadach pracy specjalności” drużyna turystyczna powinna mieć bohatera oraz nazwę związanych ze specjalnością. Jak tego dokonać? Należy przygotować i zrealizować kampanię „bohater” we własnym środowisku. Pomocą służyć nam może wydany niedawno przez HBW „Horyzonty” poradnik dotyczący pracy z bohaterem.
Postać związana z turystyką wzmocni ambicję harcerzy, pozwoli na ich utożsamianie się z postacią i dorobkiem jej życia. Jest też potrzebna w dzisiejszym życiu, w którym brakuje ideałów.
NIEZBĘDNE FORMALNOŚCI
Po opracowaniu programu dochodzenia do specjalności turystycznej, sporządzamy pisemną informację o rozpoczęciu zdobywania specjalności, którą przekazujemy do wiadomości komendanta hufca. Pamiętać należy też o formie podsumowania, którą może być np. obóz wędrowny drużyny. Kiedy zrealizujemy zadania programu, wykonujemy sprawozdanie, piszemy wniosek o nadanie specjalności i przedkładamy je komendantowi hufca, który w rozkazie przyznaje nam miano drużyny turystycznej. Odtąd mamy prawo do noszenie plakietki drużyny turystycznej na prawym rękawie munduru.
Z harcerskim pozdorwieniem
CZUWAJ!
phm. Arkadiusz Kulewicz
Bibliografia:
1. JAK ZDOBYĆ I UTRZYMAĆ SPECJALNOŚĆ TURYSTYCZNĄ – garść rad i pomysłów - opracowanie phm. Maciej Czapski H.R.
2. Porozumienie Głównej Kwatery Związku Harcerstwa Polskiego i Zarządu Głównego Polskiego Towarzystwa Turystyczno - Krajoznawczego w sprawie współdziałania i dalszego rozwoju turystyki i krajoznawstwa wśród młodzieży harcerskiej
zawarte w dniu 9 lutego 2006 roku w Warszawie,
3. Uchwała Głównej Kwatery ZHP nr 128/2004 z dnia 21 października 2004 r.
