Zabytek na dziś – Śluza Przerwanki

W Przerwankach, małej wsi (województwo warmińsko-mazurskie, powiat węgorzewskim, gmina Pozezdrze) mieści się wybudowana w roku 1910 śluza wodna na rzece Sapina nieopodal jeziora Gołdopiwo. Jest to jedna z mniej uczęszczanych i mniej znanych śluz na Mazurach.

10566411_830915050253599_938290219_nMniej więcej w połowie drogi miedzy Giżyckiem a Węgorzewem znajduje się wieś Przerwanki. W latach 1975-1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa suwalskiego. Wieś oficjalnie lokowana była w XVI wieku, a nazywano ją: Spitzen Orthe, Spitzenorts, Spitzingen, od XVII wieku – Przerwancken, Przerwanken.

Powstanie śluzy związane było z budową Kanału Mazurskiego. Wybudowana została za czasów Fryderyka Wilhelma IV, dla celów regulacji poziomu wód, gdy realizowano pomysł Kanału Mazurskiego mającego połączyć Wielkie Jeziora Mazurskie z rzeką Łyną. Długość kanału (od jez. Mamry do rzeki Łyny) wynosi 50,4 km (w tym 20,5 km przypada na teren Polski, a 29,9 km na teren Federacji Rosyjskiej). Po wliczeniu w jego trasę rzek Łyny (22 km) i Pregoły (65 km) oraz Zalewu Wiślanego (33 km), sumaryczna długość drogi wodnej wyniesie ponad 170 km. Projekt budowy Kanału Mazurskiego ukończono w 1907 roku i został on ostatecznie przyjęty przez Pruski Parlament Krajowy 14 maja 1908 roku, jednak nigdy nie został on ostatecznie dokończony.

Śluza jest jednokomorowa, murowana z cegły, z drewnianymi wrotami otwieranymi mechanizmem napędzanym ręcznie. Jej długość 25m, szer. 4m, a różnica poziomów wody ok.1m. Łączy jezioro Gołdapiwo z rzeką Sapina i dalej z jeziorami: Wilkus, Pozezdrze, Stręgiel i Święcajty.

Śluza Przerwanki jest rzadko wykorzystywana dla celów żeglugi rekraacyjnej - dotarcie np. z jeziora Śniardwy nad jezioro Gołdapiwo, nad którym leży wieś, zajmuje cały dzień. Z uwagi na to zdarza się, że kajakarze muszą przenosić swoje kajaki za śluzę.
Koło Przerwanek, w rejonie wsi Jasieńczyk znajdują się tereny wpisane do centralnego rejestru terenów uzdrowiskowych Polski ze względu na lecznicze walory powietrza. W czasie przeprawy śluzą , można podziwiać ruiny umocnień z czasów II wojny światowej oraz schron z tego samego okresu na trasie kanału.

I.Treutle, fot. W.Kujawski