Ewangelicy byli objęci zakazem osiedlania się na katolickiej Warmii wydanym w 1526 r. przez biskupa Maurycego Ferbera. Po pierwszym rozbiorze Polski w 1772 roku przepis ten zniesiono i wkrótce na ziemiach tych zaczęli pojawiać się pierwsi wyznawcy tej wiary.
Początkowo nowo powstała gmina ewangelicka spotykała się w pomieszczeniach północnego skrzydła olsztyńskiego zamku. Zorganizowano tam zarówno kaplicę, szkołę, jak i mieszkanie proboszcza. Z czasem jednak pomieszczenia nie mieściły już rozrastającej się wspólnoty i podjęto decyzję o budowie świątyni. W związku z tym w 1832 zakupiono od miasta plac między rynkiem a fosą zamkową, gdzie tymczasowo założono ogród, a w narożną część w obrębie Rynku przeznaczono na pastorówkę.0
W dniu 9 czerwca 1876 roku położono kamień węgielny pod przyszły kościół – był nim olbrzymi głaz narzutowy tzw. „Łyński Kamień”, który od lat spoczywał w tym miejscu. W głazie wykuto specjalny otwór, aby tam umieścić akt erekcyjny. Legenda głosi, że był to niegdyś ofiarny kamień Prusów. W rzeczywistości głaz ten przytransportowany został w 1842 r. z Pola Kurkowego, majątku należącego do właściciela Tracka Georga Beliana.
Obiekt został wzniesiony w latach 1876-1899 w stylu neogotyckim , pod kierownictwem Matthiasa Toffla. uroczystość poświecenia kościoła miała miejsce 15 października 1877 r.
Kościół jest nieorientowany, ceglany, salowy, neogotycki, czteroprzęsłowy, salowy z wyodrębnionym wielobocznie zamkniętym prezbiterium, nakryty dachem dwuspadowym. Od południa przylega do bryły wieża zegarowa o wysokości ponad 40 metrów. Wnętrze pozbawione sklepień, całość otacza drewniana empora, wyposażenie kościoła jest bardzo skromne. W centrum kościoła znajduje się ołtarz, nad którym wznosi się krzyż. Po prawej stronie umieszczono ambonę.
tekst i fot. I.Treutle
