Cmentarzy wojennych w Polsce jest wiele, bo i wielkie żniwa zebrały tu wojny. Do niedawna nie istniały prawie oznaczone miejsca pochówku żołnierzy niemieckich z okresu II wojny światowej, a przecież na naszych ziemiach zginęło w latach 1939-1945 prawie 500 tysięcy Niemców z różnych formacji wojskowych. Dzięki normalizacji stosunków Polski z Niemcami, podjęto prace zmierzające do uporządkowania kwestii wojennych pochówków niemieckich, również na terenie Warmii i Mazur.
Największy niemiecki cmentarz wojenny w Polsce znajduje się w Siemianowicach Śląskich. Pochowano na nim prawie 30 tysięcy niemieckich żołnierzy. By uczcić pamięć poległych, na wzgórzach w okolicy wsi Bartosze ( Bartossen, powiat ełcki, gmina Ełk) stworzony został cmentarz, na który przenoszone są prochy żołnierzy niemieckich ekshumowane z grobów na terenu Warmii i Mazur. Znajduje się on przy drodze nr 16, jadąc od strony Olsztyna/Orzysza zobaczymy go po lewej stronie, za wsią Buniaki.
Otwarcie i poświęcenie cmentarza odbyło się dnia 9 sierpnia 2003r., a punktem wyjścia do jego założenia była niewielka nekropolia z okresu I wojny światowej (tzw. Golgota Prus Wschodnich), na której było pochowanych 84 żołnierzy niemieckich. Polski Czerwony Krzyż i polskie Ministerstwo Kultury oraz Volksbund Deutsche Kriegsgräberfürsorge (Ludowy Niemiecki Związek Opieki nad Grobami Wojennymi) zajęły się formalnościami, by w 1999 przekazać działkę od gminy Ełk, o wielkości 5 ha pod budowę i organizację nowego cmentarza. Prace budowlane zakończono w 2001 roku.
Sukcesywnie przenoszone są tam szczątki żołnierzy niemieckich poległych w Prusach Wschodnich w czasie I i II wojny światowej, docelowo ma ich tam być ponad 20 tysięcy – obecnie jest już ponad 10 tysięcy.
Cmentarz jest pozbawiony akcentów militarnych. Trzy duże, z daleka widoczne krzyże na cmentarzu dominują nad całym obiektem. Na wzniesieniu, na które prowadzą schody, znajdują się kwatery, a na kamiennych granitowych blokach - stelach umieszczone są nazwiska zmarłych, daty urodzin i śmierci, nie ma na nich stopni wojskowych. Alejki oraz ogrodzenie z naturalnego kamienia odwołują się do architektury Prus Wschodnich i wtapiają się harmonijnie w krajobraz.
Obok pawilonu z tablicami informacyjnymi stoi blok granitu z precyzyjnie rytym planem cmentarza. Jest to jednocześnie schowek na pamiątkową księgę – bardzo ciekawe rozwiązanie. Dołączono do niej długopis, a jej porubrykowane karty opatrzono wydrukowanym przykładowym wpisem. Można wpisać tu swoje dane i podzielić się wrażeniami z pobytu w nekropolii.
tekst i fot. I.Treutle
